Prawo do lokalu zamiennego przysługuje mieszkańcom domu lub lokalu mieszkalnego podlegającemu wywłaszczeniu, o ile inwestor żąda wydania nieruchomości wcześniej niż w terminie wskazanym w danej specustawie. Osoba wywłaszczana powinna każdorazowo zweryfikować warunki, ponieważ w zależności od sytuacji terminy te są różne. Dla przykładu:
- Specustawa drogowa: prawo do lokalu zamiennego przysługuje, jeżeli faktyczne objęcie nieruchomości następuje przed upływem 120 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.
- Specustawa kolejowa: prawo do lokalu zamiennego przysługuje, jeżeli faktyczne objęcie nieruchomości następuje przed upływem 30 dni od dnia, kiedy decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej stała się ostateczna.
- Specustawa przeciwpowodziowa: prawo do lokalu zamiennego przysługuje, jeżeli faktyczne objęcie nieruchomości następuje przed upływem terminu wskazanego w decyzji o wywłaszczeniu na wydanie i opróżnienie lokali (nie określono go szczegółowo).
O przyznanie lokalu zastępczego wnosi się do inwestora. Ten udostępnia lokal, który posiada lub zawiera z osobą wywłaszczoną umowę, na mocy której zobowiązuje się ponosić koszty najmu lokalu.
Kiedy należy wydać i opróżnić lokal zamienny?
Osoba, której przyznano lokal zamienny powinna go wydać i opróżnić wraz z upływem terminu, w którym na inwestorze nie ciąży już obowiązek przyznania lokalu zamiennego. Dla przykładu, w przypadku wywłaszczeń pod drogę będzie to wraz z upływem 120 dni od dnia, w którym decyzja ZRID stała się ostateczna.